Προκλήσεις και Λύσεις
01
Αξιολόγηση των Αναγκών
Τα νεοαφιχθέντα παιδιά μεταναστών αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις κατά την πρόσβαση ή την ένταξή τους στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας υποδοχής. Μία από τις βασικές προκλήσεις είναι ότι οι υφιστάμενες γνώσεις τους αξιολογούνται μόνο εν μέρει, ιδίως όσον αφορά τη γνώση της γλώσσας της χώρας υποδοχής.
Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, η γνώση της γλώσσας της χώρας υποδοχής είναι χαμηλή και συνήθως κατατάσσονται σε σχολικές βαθμίδες που είναι χαμηλότερες από το μορφωτικό επίπεδο που είχαν επιτύχει στις χώρες καταγωγής τους και χαμηλότερες από το ψυχικό και πνευματικό τους επίπεδο.
Ενώ οι πρωτοβουλίες και οι παρεμβάσεις για την εκμάθηση της γλώσσας της χώρας υποδοχής είναι πολυάριθμες και σημαντικές, ελάχιστη προσοχή έχει δοθεί στις υφιστάμενες γνώσεις τους σε διάφορα θεματικά πεδία, όπως τα μαθηματικά και οι φυσικές επιστήμες, τόσο όσον αφορά την αρχική αξιολόγησή τους όσο και την περαιτέρω εκπαιδευτική υποστήριξή τους.
Η τοποθέτηση αυτών των μαθητών/τριών σε εκπαιδευτικές βαθμίδες που είναι χαμηλότερες από την πραγματική τους τάξη, με μαθητές που αρκετές φορές είναι πολύ μικρότεροι από αυτούς, έχει αρνητικό αντίκτυπο στις εκπαιδευτικές τους επιδόσεις. Παρ’ όλες τις διαφορές που υπάρχουν ανά χώρα υποδοχής, τα παιδιά με μεταναστευτικό υπόβαθρο παρουσιάζουν τάσεις για χαμηλότερες εκπαιδευτικές επιδόσεις και είναι πιο πιθανό να εγκαταλείψουν το σχολείο νωρίτερα από ό,τι τα παιδιά που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στις χώρες αυτές.
Οι τάσεις αυτές δεν μπορούν να αποδοθούν αποκλειστικά στην έλλειψη ενδελεχούς αρχικής αξιολόγησης, αλλά είναι βέβαιο ότι η έλλειψη αυτή αποτελεί έναν από τους σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν τις μελλοντικές εκπαιδευτικές επιδόσεις αυτών των μεταναστών μαθητών/τριών.
02
Στην τάξη
Όσον αφορά τους εκπαιδευτικούς που εργάζονται σε πολυπολιτισμικές τάξεις, τα στοιχεία δείχνουν ότι δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένοι για να ανταποκριθούν πλήρως στις μαθησιακές ανάγκες των νεοαφιχθέντων μεταναστών μαθητών/τριών. Οι εκπαιδευτικοί δεν αισθάνονται επαρκώς εξοπλισμένοι για να προωθήσουν την ένταξη των μεταναστών μαθητών/τριών στο εκπαιδευτικό σύστημα, ξεκινώντας από την αρχική αξιολόγησή τους μέχρι τις καθημερινές εκπαιδευτικές πρακτικές τους.
Η έρευνα διαπιστώνει ότι οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται ένα συγκεκριμένο σύνολο δεξιοτήτων για να υποστηρίξουν τους μετανάστες μαθητές/τριες και ότι αυτές δεν είναι απαραίτητα εύκολο να αποκτηθούν μέσω της τυπικής πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Συχνά παρατηρείται ότι οι εκπαιδευτικοί αναπτύσσουν τέτοιες στρατηγικές υποστήριξης "εν ώρα εργασίας". Οι δεξιότητες μπορεί να περιλαμβάνουν τη διασφάλιση ότι οι μαθητές/τριες μετανάστες αναπτύσσουν καλές σχέσεις με τους συνομηλίκους τους.
Οι εκπαιδευτικοί μπορεί επίσης να χρειαστεί να διαχειριστούν τάξεις με διαφορετικά επίπεδα γνώσης της αγγλικής γλώσσας και διαφορετικές προηγούμενες σχολικές επιδόσεις, όπως και να συνεργαστούν με άλλους εκπαιδευτικούς που επικεντρώνονται στην γλωσσική υποστήριξη. Υπάρχει ανάγκη για συνεχή επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών σε σχολεία με μεγάλο ή μικρό ποσοστό μεταναστών μαθητών/τριών, ώστε να διασφαλιστεί ότι διαθέτουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες για την παροχή εκπαίδευσης και υποστήριξης εντός και εκτός της τάξης.
Είναι σαφές ότι υπάρχει ανάγκη να υποστηριχθούν τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι μαθητές/τριες μετανάστες για την υπέρβαση τυχόν γλωσσικών εμποδίων και για την προώθηση της διδασκαλίας και της μαθησιακής εμπειρίας με συγκεκριμένα μέτρα που θα μπορούσαν να ωφελήσουν και τους δύο. Οι εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας θα μπορούσαν να αποτελέσουν το κλειδί για μια βιώσιμη λύση, λόγω της αποδεδειγμένα θετικής επίδρασης τόσο στους μαθητές/τριες (ιδίως από μειονεκτούσες ομάδες) όσο και στους εκπαιδευτικούς.
03
Συμμετοχή των Μαθητών/τριών
Έρευνες έχουν δείξει ότι η συμμετοχή των μαθητών/τριών στην εκπαίδευση μειώνεται κάθε χρόνο και αυτό οφείλεται εν μέρει στην έμφαση που δίνουν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα σε τυποποιημένους τρόπους διδασκαλίας και στο γεγονός ότι οι μαθητές/τριες συχνά αποσπούνται από ηλεκτρονικές συσκευές, όπως τα smartphones. Η Επαυξημένη Πραγματικότητα (Ε.Π.) έχει αποδειχθεί ότι είναι μια λύση για να γίνουν οι μαθητές/τριες πιο προσεκτικοί και να ενδιαφερθούν περισσότερο για το μάθημα, διότι:
█ παρέχει καλύτερη επεξήγηση πολύπλοκων και αφηρημένων εννοιών μέσω της οπτικοποίησης
█ παρέχει μια «παιχνιδοποιημένη» προσέγγιση της μάθησης, η οποία κάνει τα μαθήματα διασκεδαστικά
█ προωθεί την ανάπτυξη πρακτικών γνώσεων
█ είναι εύκολα προσβάσιμη και χαμηλού κόστους, αφού ήδη εφαρμόζεται σε συσκευές τις οποίες οι μαθητές/τριες ήδη χρησιμοποιούν.
Η ΕΠ έχει και πολλά οφέλη για την ενίσχυση των περιβαλλόντων διδασκαλίας και μάθησης, καθώς μπορεί:
- να εμπλέξει, να διεγείρει και να παρακινήσει τους/τις μαθητές/τριες να εξερευνήσουν το εκπαιδευτικό υλικό από διαφορετικές οπτικές γωνίες,
- να βοηθήσει στη διδασκαλία θεμάτων στα οποία οι μαθητές/τριες δεν θα μπορούσαν να αποκτήσουν πραγματική εμπειρία από πρώτο χέρι,
- να ενίσχυσει την συνεργασία μεταξύ μαθητών/τριών και διδασκόντων και μεταξύ των μαθητών/τριών,
- να ενισχύσει τη δημιουργικότητα και τη φαντασία των μαθητών/τριών
- να βοηθήσει τους μαθητές/τριες να αναλάβουν τον έλεγχο της μάθησής τους με τον δικό τους ρυθμό και τη δική τους πορεία,
- να δημιουργήσει ένα αυθεντικό μαθησιακό περιβάλλον κατάλληλο για διαφορετικούς τρόπους μάθησης
Ίσως το πιο συναρπαστικό πλεονέκτημα είναι ο ενθουσιασμός των μαθητών/τριών για τη χρήση της ΕΠ κατά τη μάθηση. Ο μεγάλος ενθουσιασμός για την ενασχόληση με την επαυξημένη πραγματικότητα σημειώνεται σε πολλές ερευνητικές μελέτες, όπου οι χρήστες / εκπαιδευόμενοι/ες αναφέρουν ότι αισθάνονται μεγαλύτερη ικανοποίηση, διασκεδάζουν περισσότερο και είναι πιο πρόθυμοι να επαναλάβουν την εμπειρία ΕΠ.
Τέλος, ένα άλλο πλεονέκτημα για τη χρήση της επαυξημένης πραγματικότητας στην εκπαίδευση είναι ότι, σύμφωνα με διάφορες μελέτες, μπορούν να ξεπεραστούν τα γλωσσικά εμπόδια, επειδή χρησιμοποιεί κυρίως εικόνες και επειδή, αν χρειαστεί, κάθε πιθανή γλώσσα μπορεί να ενσωματωθεί στο λογισμικό της επαυξημένης πραγματικότητας.
04
Τα οφέλη της Επαυξημένης Πραγματικότητας
Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, τα οφέλη από τη χρήση της επαυξημένης πραγματικότητας σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
█ ισχυρότερα κίνητρα: οι χρήστες γίνονται πιο πρόθυμοι, ενδιαφέρονται και δεσμεύονται να ασχοληθούν με τη νέα τεχνολογία καθώς και με το περιεχόμενο της διδασκαλίας και της μάθησης σε σύγκριση με τις μεθόδους μη επαυξημένης πραγματικότητας.
█ αυξημένη προσοχή και συγκέντρωση: αυτό το όφελος αφορά την προσοχή που δίνουν οι χρήστες στην τεχνολογία και, συνεπώς, στο περιεχόμενο της διδασκαλίας και της μάθησης.
█ αυξημένη ικανοποίηση: οι χρήστες βιώνουν μεγαλύτερη ικανοποίηση όσον αφορά τη μαθησιακή διαδικασία ή την εκπαιδευτική τους πρόοδο.
█ αυξημένη μαθητοκεντρική μάθηση: η μαθητοκεντρική μάθηση είναι μια διδακτική αντίληψη στην οποία οι συμβατικές διαλέξεις αντικαθίστανται από νέα προγράμματα ενεργητικής και αυτορρυθμιζόμενης μάθησης. Στις μαθητοκεντρικές μαθησιακές προσεγγίσεις, οι μαθητές/τριες είναι περισσότερο υπεύθυνοι/ες για τη δική τους εκπαιδευτική πρόοδο και οι εκπαιδευτικοί λειτουργούν ως διευκολυντές που επιτρέπουν στους/στις μαθητές/τριες να μαθαίνουν ανεξάρτητα και εξατομικευμένα.
█ βελτιωμένη συνεργατική μάθηση: μελέτες αναφέρουν ότι οι εφαρμογές ΕΠ βελτίωσαν τη συνεργατική μάθηση παρέχοντας νέους τρόπους επικοινωνίας και συνεργασίας.
█ αυξημένη προσβασιμότητα στις πληροφορίες: Οι εφαρμογές ΕΠ μπορούν να βελτιώσουν και να διευκολύνουν την πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με το περιεχόμενο διδασκαλίας και μάθησης.
█ βελτιωμένη μνήμη: η βελτιωμένη μνήμη αναφέρεται στη διατήρηση των γνώσεων που αποκτήθηκαν κατά τη χρήση μιας εφαρμογής ΕΠ.
█ βελτιωμένη καμπύλη μάθησης: Το φαινόμενο της βελτιωμένης μαθησιακής καμπύλης αφορά στην ταχύτερη και ευκολότερη μάθηση των μαθητών/τριών με εφαρμογές ΕΠ σε σύγκριση με εφαρμογές χωρίς ΕΠ.
Η έρευνα έχει επίσης δείξει τη θετική σχέση μεταξύ της επαυξημένης πραγματικότητας και της εκπαιδευτικής ένταξης ειδικών ομάδων μαθητών/τριών. Η πλειονότητα των μελετών γενικά περιλαμβάνει μαθητές με διάφορες αναπηρίες (ακοής, όρασης, κινητικές ή γνωστικές), μαθητές/τριες από μειονότητες (εθνικές μειονότητες ή ευάλωτες ομάδες), αφήνοντας κατά μέρος άλλες ομάδες που αποκλείονται, όπως τα εξαιρετικά ταλέντα και οι μετανάστες. Ωστόσο, ακόμη και στην περίπτωση αυτών των μειονεκτούντων μαθητών/τριών, η χρήση της επαυξημένης πραγματικότητας στην εκπαιδευτική τους διαδικασία έχει σημαντικά θετικά αποτελέσματα. Η διευκόλυνση της αλληλεπίδρασης, τα ισχυρότερα κίνητρα, η δέσμευση και η ευχάριστη εμπειρία κατά την εμπλοκή στην εκπαιδευτική διαδικασία ήταν μεταξύ αυτών που αναφέρθηκαν περισσότερο, μαζί με τη βελτίωση της γενικότερης κατανόησης και την απόκτηση συγκεκριμένων δεξιοτήτων, οι οποίες διαφορετικά δεν θα είχαν αναπτυχθεί. Οι μελέτες επισημαίνουν ότι η επαυξημένη πραγματικότητα ευνοεί την συμπεριληπτική εκπαίδευση, παρόλο που υπάρχουν ορισμένοι περιορισμοί. Ένας από τους συνήθεις περιορισμούς είναι η έλλειψη ψηφιακών δεξιοτήτων στο διδακτικό προσωπικό, το οποίο απαιτείται να έχει βασικές ψηφιακές γνώσεις για την υιοθέτηση των ΤΠΕ και ακόμη πιο εξειδικευμένες δεξιότητες για τη δημιουργία επαυξημένου εκπαιδευτικού περιεχομένου.
Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προαναφερθέντες περιορισμοί, να επιλυθούν τα προβλήματα των μαθητών/τριών μεταναστών και των εκπαιδευτικών τους και να καλυφθεί το κενό της έλλειψης στοιχείων σχετικά με τη χρήση της Επαυξημένης Πραγματικότητας για την αξιολόγηση, το έργο Augmented Assessment προτείνει τις ακόλουθες καλές πρακτικές και καινοτομίες:
█ τη συστηματική χρήση της επαυξημένης αξιολόγησης στην εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες και τα Μαθηματικά, προκειμένου να αξιολογηθεί η υφιστάμενη γνώση των μαθητών/τριών στα μαθήματα αυτά.
█ τη δημιουργία της βιβλιοθήκης του έργου που θα αποτελέσει μια δεξαμενή υλικού αξιολόγησης και θα έχει ως στόχο τη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων με επαυξημένες ερωτήσεις στους τομείς των Φυσικών Επιστημών και των Μαθηματικών.
█ την κατάρτιση των εκπαιδευτικών στον τρόπο χρήσης της Βιβλιοθήκης Επαυξημένης Αξιολόγησης με βάση τις αρχές της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης.
█ την κατάρτιση των εκπαιδευτικών στον τρόπο χρήσης των τεχνολογιών εμβύθισης για την αξιολόγηση.
█ τον συνδυασμό της πολυτροπικής αξιολόγησης, της δημιουργικής αξιολόγησης, των οπτικών αναπαραστάσεων και των τεχνολογιών εικονικής πραγματικότητας που θα συμβάλει στην εφαρμογή της συμπεριληπτικής αξιολόγησης στους τομείς των Φυσικών Επιστημών και των Μαθηματικών
█ τη δημιουργία λεπτομερών μεθοδολογικών κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές της προσέγγισης του έργου για την εφαρμογή της επαυξημένης αξιολόγησης με τη χρήση τεχνολογιών εμβύθισης στον τομέα της εκπαίδευσης στις Φυσικές Επιστήμες και τα Μαθηματικά.
█ τον σχεδιασμό ενός προγράμματος σπουδών που θα εστιάζει στην αξιολόγηση με επίκεντρο τον/την μαθητή/τρια και θα αντικατοπτρίζει τον σεβασμό προς την διαφορετικότητα που θα πρέπει να υπάρχει σε κάθε πτυχή της εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης.
Με βάση την προαναφερθείσα ανάλυση, η χρήση υλικού αξιολόγησης επαυξημένης πραγματικότητας για τους νεοαφιχθέντες μετανάστες/στριες στους τομείς των Μαθηματικών και των Φυσικών Επιστημών θα διευκολύνει την ένταξή τους στην αντίστοιχη τάξη, προωθώντας έτσι την αποτελεσματική ένταξή τους στο σχολικό περιβάλλον.
